ستارهٔ متغیّر(به انگلیسی: variable star)‏ به ستاره‌ای گفته می‌شود که به مرحلهٔ ناپایداری رسیده باشد.

علت

علت پایداری یک ستاره خنثی شدن دو اثر متقابل گداخت هسته‌ای درون هستهٔ ستاره(رو به بالا) و گرانش جرم ستاره (روبه پایین یا متمرکز شدن در یک نقطه) است ستارگان که عمرشان در رشته اصلی به پایان می‌رسد وارد محدوده‌ای در نمودار هرتسپرونگ راسل می‌شوند به نام نوار ناپایداری که در این حالت ابتدا ستاره به علت کاهش گداخت هسته‌ای درون هسته (که خود معلول اتمام سوخت مجاز یا رسیدن به مرحله گداخت آهن است) به داخل فرو می‌ریزد و فشار درون هسته باعث می‌شود تا ستاره به گداخت عنصر بالاتر هم بپردازد و وقتی تمام شد یا فشار کافی نبود ستاره دوباره رمبیده می‌شود تا دوباره فشار به اندازه کافی برسد و این چرخه ادامه پیدا خواهد کرد تا ستاره منفجر شود.^[۱]

انواع

منظم

دلتا قیفاووسی

این نوع متغیرها جوان و با دورهٔ متناوب ۱تا۷ روز می‌باشند اما بر خلاف آنچه تصور می شود و نام این ستارگان نشان می دهد،ستاره دلتا قیفاووس اولین متغیر شناخته شده در این گروه نیست و اولین ستاره ی کشف شده در این خصوص ستاره ی اتای عقاب است. دوره این گروه بین یک روز تا چند هفته‌است از این متغییرها برای اندازه‌گیری فاصله‌های دور استفاده می‌شود.که در نظریات ادوین هابل نقش عمده‌ای داشته‌است.

RR شلیاقی

این متغیرها پیر و سفید و داغ و کم جرم می‌باشند تغییر قدر این ستاره‌ها ۰٫۲ - ۲ قدر است و دوره‌شان بین ۰۵/۰ و ۲/۱ روز می‌باشدو قدر مطلق ثابتی دارند

دلتا سپری

این ستاره‌ها تغییر قدر مطلق ۰٫۰۰۳ - ۰٫۹ دارند و دوره‌شان ۰٫۰۱ - ۰٫۲ است نوع طیفی‌شان A۰ و F۵ است.

W سنبله‌ای

این دسته از متغیرها بیشتر در خوشه‌های کروی و در عرضه‌های بالا ی کهکشانی وجود دارند. دورهٔ تناوب آن‌ها ۸/۰ تا ۳۵ روز است که در این مدت بین ۳/۰ تا ۳/۱ تغییر قدر می‌دهند.

اس‌ایکس سیمرغی

بیشتر این نوع متغییرها در خوشه‌های ستاره‌ای کروی پیدا می‌شوند طیفشان بین A۲ تا F۵ است که بین ۱ تا ۲ ساعت ۰٫۷ تغییر قدر می‌دهند.

متغیرهای آبی‌سفید

متغیر پی‌وی تلسکوپ

متغیرهای نیمه‌منظم یا با دورهٔ طولانی

نیمه منظم

متغیرهای نیمه منظم که بیشتر برای غول‌ها و ابر غول‌های سرخ وجود دارد دورهٔ ثابت و تغییر قدر متغیر دارند مانند ابط الجوزا ۰ تغییر قدر آن‌ها حد اکثر ۵/۲ قدر است که در دوره‌های ۳۰ تا چند هزار روزه صورت می‌گیرد

متغیر میرا

این نوع متغییرها برای ابرغولهای قرمز رخ می‌دهد که در دوره‌های طولانی ۲٫۵ تا ۱۱ قدر تغییر قدر مطلق دارند اولین نمونه شناخته شده o نهنگ بود که در دوره ۳۳۲ روزه از قدر ۲ به قدر ۱۰ افت می‌کرد متغیرهایRV گاوی (یا RV ثوری) این متغییرها دورهٔ بین ۳۰ تا ۱۵۰ روز و ۳ تا ۴ قدر تغییر قدر مطلق دارند.

نا منظم

آلفا ماکیانی

نام‌گذاری ستارهٔ متغییر

در یک صورت فلکی معین، نخستین ستاره‌های متغییر با حروف R تا Z به همراه نام صورت فلکی‌اش نشان داده می‌شود؛ مانند R-دجاجه.

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Variable star»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۲۹ می ۲۰۱۱).